Początki życia żydowskiego we Frankfurcie nad Odrą
Pierwsza udokumentowana wzmianka o życiu żydowskim w Niemczech miała miejsce w Kolonii w 321 r. n.e. Nadrenia była wczesnym historycznym centrum osadnictwa żydowskiego, które przeżywało swój rozkwit w X wieku. Żydowskie osady handlowe powstawały wzdłuż europejskich szlaków handlowych i transportowych Renu, Dunaju, Menu i Łaby. Kiedy pokojowe współistnienie chrześcijan i Żydów zakończyło się gwałtownie w 1096 r. wraz z pierwszą wyprawą krzyżową, część Żydów opuściła Nadrenię i przeniosła się dalej na wschód. W ten sposób do Frankfurtu nad Odrą przybyli pierwsi Żydzi.
Pierwsza wzmianka o życiu żydowskim we Frankfurcie nad Odrą
W pierwszej ćwierci XIII wieku prawdopodobnie kupcy frankijscy założyli osadę Frankfurt nad Odrą, która w 1253 roku uzyskała prawa miejskie. Jeszcze wcześniej miasto było uważane za centrum handlu między Wschodem a Zachodem. Pierwsza wzmianka o życiu żydowskim w mieście nad Odrą pochodzi z 1294 roku. Zachowany z tego roku dokument donosi o sporze między rzeźnikami żydowskimi i chrześcijańskimi, który został rozwiązany pokojowo przez tzw. Regulamin Rzeźny. Można przyjąć, że we Frankfurcie istniała już w tym czasie większa zorganizowana społeczność żydowska.
Żydowska egzystencja między tolerancją a prześladowaniem
Początek osadnictwa żydowskiego we Frankfurcie nad Odrą był podobny do rozwoju sytuacji w innych miastach Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Żydzi stali się poddanymi suwerena i cieszyli się przywilejami, takimi jak swoboda podróżowania. Miało to na celu poprawę ich działalności handlowej. Mimo przywilejów byli jednak zawsze zależni od dobrej woli swojego pana. Od połowy XV wieku pogorszyły się stosunki między ludnością chrześcijańską a jej żydowskimi sąsiadami. Pierwsze wypędzenia Żydów z Frankfurtu nad Odrą miały miejsce około 1490 roku.
Nowy żydowski początek we Frankfurcie nad Odrą
Nie ma żadnych dowodów na istnienie życia żydowskiego we Frankfurcie nad Odrą przez następne 150 lat. W tym czasie, między innymi, na miejscu dawnej synagogi wzniesiono nowy budynek Uniwersytetu Viadrina. Dopiero w połowie XVII wieku elektor Fryderyk Wilhelm ponownie coraz częściej przyznawał prawa do osiedlania się rodzinom żydowskim z Austrii. Warunki życia frankfurckich Żydów poprawiły się na tyle, że można było założyć nową gminę.
Johanna Adrian i redakcja