Kariera architekta
Konrad Wachsmann urodził się we Frankfurcie nad Odrą 16 maja 1901 roku jako syn starej, żydowskiej rodziny aptekarskiej. Był trzecim z czworga dzieci. Jego życie i pracę, jako ważnego pioniera architektury, upamiętnia dziś tablica pamiątkowa na ścianie kina naprzeciwko ratusza.
Po zakończeniu nauki zawodu stolarza i cieśli w firmie Münnich we Frankfurcie nad Odrą Konrad Wachsmann opuścił miasto w 1920 roku. Wyjechał do Berlina do Szkoły Rzemiosła Artystycznego, a później do Drezna do Akademii Sztuki, gdzie jako mistrz Hansa Poelziga poświęcił się stylowi Nowej Rzeczowości i ekspresjonistycznej architekturze. Twórczość architektoniczną Wachsmanna zdeterminowało poszukiwanie uniwersalnego języka łączącego wszystko. Interesował się prefabrykacją przemysłową i rozwojem domów jednorodzinnych w systemie budownictwa drewnianego.
W wieku 25 lat Konrad Wachsmann był już głównym architektem największej wówczas w Europie fabryki konstrukcji drewnianych i maszyn, Christoph & Unmack AG w Niesky na Górnych Łużycach. Trzy lata później w Jüterbog powstał dom dla dr Georga Estricha – jedyna murowana budowla spod ręki Wachsmanna. Dziś budynek jest obiektem zabytkowym.
Konrad Wachsmann i Albert Einstein
Wachsmann dowiedział się w 1929 roku o planach miasta Berlin, dotyczących sprezentowania Albertowi Einsteinowi domu na jego 50. urodziny. Młody architekt pojechał szybko do Berlina i przekonał państwa Einstein do swojego projektu. W ciągu kilku miesięcy projekty Wachsmanna zostały wykorzystane do budowy letniego domu Einsteinów w Caputh, 10 kilometrów na południe od centrum Poczdamu. Albert Einstein i Konrad Wachsmann zostali bliskimi przyjaciółmi, co później uratowało architektowi życie.
W 1932 roku Wachsmann otrzymał Nagrodę Rzymską Akademii Pruskiej, co związane było ze stypendium na pobyt w Villa Massimo. W 1933 roku Wachsmann zrezygnował z członkostwa w Akademii w proteście przeciwko polityce narodowych socjalistów. Utrzymywał się wtedy dzięki niewielkim zleceniom we Włoszech. W 1935 roku, po raz ostatni przed wybuchem wojny, odwiedził rodzinne miasto, bezskutecznie próbując przekonać siostrę i matkę do opuszczenia Niemiec. Po wydaleniu z Włoch i internowaniu we Francji, Wachsmann zdołał w 1940 roku uzyskać wizę do Stanów Zjednoczonych. Było to możliwe dzięki wsparciu Alberta Einsteina. Rodzina Wachsmanna, która pozostała we Frankfurcie, nie mogła się uratować. Jego matka Else i siostra Charlotte z synem zostały w 1942 r. wywiezione do Rygi i zamordowane. Mimo tych strasznych wydarzeń Konrad Wachsmann pozostał związany z Niemcami, a zwłaszcza z Frankfurtem nad Odrą.
(Nowe) życie w USA
Mimo że pamięć o Frankfurcie nad Odrą zawsze pozostawała żywa, Konrad Wachsmann rozpoczął nowe życie w USA. Intensywnie współpracował z założycielem Bauhausu Walterem Gropiusem, z którym opracował system prefabrykowanych budynków „General Panel System”. Projekt ten przyniósł mu międzynarodową sławę. System umożliwiał pięciu pracownikom wzniesienie gotowego domu z drewnianych paneli budowlanych w zaledwie dziewięć godzin. Ze względu na swoją prostotę stał się kamieniem milowym w historii budownictwa przemysłowego.
Wachsmann prowadził badania i wykładał na różnych amerykańskich uczelniach, takich jak Institute of Design w Chicago, University of Illinois, a później University of Los Angeles. Wielokrotnie wracał do Europy i Niemiec na gościnne wykłady i wizyty.
Kiedy w 1979 roku dom letni w Caputh miał zostać odrestaurowany w ramach obchodów setnych urodzin Einsteina, Wachsmann po raz ostatni odwiedził swoje rodzinne miasto. W trakcie wizyty zastrzegł w testamencie, że w Niemczech ma być zarządzana nie tylko jego spuścizna, ale także spocząć jego doczesne szczątki. Konrad Wachsmann zmarł 26 listopada 1980 roku w swoim domu w Los Angeles, zaledwie rok po swojej wizycie w Niemczech. Zgodnie z jego życzeniem został pochowany na głównym cmentarzu we Frankfurcie obok swojej siostry Margi i jej męża. Grób znajduje się niedaleko kaplicy cmentarnej.
Anna Łuszczakiewicz i redakcja