Wypędzenie gminy żydowskiej we Frankfurcie nad Odrą

Społeczność żydowska we Frankfurcie nad Odrą ma ośmiowiekową historię, w której Holokaust stanowi ważną cezurę. Podczas rządów narodowych socjalistów w latach 1933-1945 większość z 800 żydowskich współobywateli została wypędzona. Ci, którzy nie zdążyli, byli prześladowani, deportowani lub mordowani. Dyktatura nazistowska bezpowrotnie wymazała to, co sprawiało, że Frankfurt był dobrze prosperującym, liberalnym i tolerancyjnym miastem targowym.

„Migracja kontygentowa” do Frankfurtu

W czasach NRD w przygranicznym mieście nie było gminy żydowskiej. Dopiero pod koniec lat 90. we Frankfurcie osiedlili się pierwsi Żydzi z byłego Związku Radzieckiego. Wielu żydowskich emigrantów nie wybrało Izraela, lecz kraje bliższe ich dotychczasowemu środowisku kulturowemu. Federalne władze niemieckie rozdzieliły tych tzw. uchodźców warunkowych pomiędzy niemieckie kraje związkowe, biorąc pod uwagę ich powiązania rodzinne. Od lata 1997 do końca 1998 roku do Frankfurtu przyjechało prawie 200 osób z Ukrainy, Białorusi i Rosji.

Integracja nowej lokalnej społeczności żydowskiej

We Frankfurcie nad Odrą również pojawiły się pewne podstawowe trudności. Większość członków wspólnoty nie mogła swobodnie przeżywać swojej wiary i kultury w czasach sowieckiego komunizmu. Ponadto w Dwumieście brakowało podstawowych elementów gminy żydowskiej: synagogi jako domu modlitwy, rabina pełniącego funkcję przywódcy oraz rytualnej łaźni tzw. mykwy. Najważniejszą rzeczą w funkcjonującej społeczności są jednak aktywni członkowie. Oferują wycieczki z przewodnikiem i warsztaty na tematy związane z historią, kulturą, tradycjami i religią żydowską. Istnieje również rosyjskojęzyczna gazeta gminna.

Niemniej jednak działalność nowej społeczności żydowskiej daje nadzieję na trwałe wzbogacenie miasta. Na przykład dom gminy przy ulicy Halbe Stadt został wyremontowany w 2009 roku. W szkółce niedzielnej dzieci uczą się języka rosyjskiego, poznają tradycje żydowskie, mogą wspólnie śpiewać, wykonywać prace ręczne lub bawić się. W piątkowe wieczory zainteresowani mieszkańcy Frankfurtu mogą doświadczyć, jak Żydzi rozpoczynają święty dzień odpoczynku w szabat. Ponadto w domu gminy można zwiedzić wystawę o historii Żydów we Frankfurcie aż do Zagłady oraz o dzisiejszej społeczności.

Piotr Franz i redakcja